Οικουμενική Σύνοδο το 451 μ. Χ., ίδρυσε ναό και μοναστικό οικισμό στή θέση Βίγλα, 50 μέτρα ανατολικά της σημερινής Μονής. Το 518 μ.Χ. - κατά άλλη εκδοχή στα τέλη του 8ου αιώνα.- φτάνει στο Παγγαίο από τα Ιεροσόλυμα, ο πρώτος κτήτορας της Μονής, ο Άγιος Γερμανός, ο οποίος και ξεκινά τήν ανοικοδόμηση του Μοναστηριού στη σημερινή του θέση. Κατά τον 11ο αιώνα κτίσθηκε εκ νέου το «Καθολικό» της Μονής και το Μοναστήρι ανακηρύχτηκε «Σταυροπηγιακό». Νέα λάμψη γνώρισε η Μονή το έτος 1472, όταν σ’ αυτήν αποσύρθηκε ο παραιτηθείς από το θρόνο του Οικουμενικός Πατριάρχης Άγιος Διονύσιος ο Α΄, ο οποίος και κατονομάζεται ως ο δεύτερος κτήτορας του Μοναστηριού. Στην εποχή του η Μονή απέκτησε μεγάλη ακμή και αίγλη και ως προς τον αριθμό τον μοναχών και ως προς τις κτιριακές εγκαταστάσεις. Ανάμεσα στις πολλές περιπέτειες πού γνώρισε ἡ Μονή κατά την ιστορική διαδρομή της ξεχωρίζει η σφαγή τον 172 μοναχών της από τούς Οθωμανούς στις 25/8/1507. Στα χρόνια πού ακολούθησαν η Μονή έγινε πνευματικό και εθνικό κέντρο για την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Ανέπτυξε πλούσια δράση για την ενίσχυση το φρονήματος τον καταπιεσμένων Ελλήνων τόσο κατά την Τουρκοκρατία, όσο και κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, ιδιαίτερα δε κατά την περίοδο της αρχιερατείας το Αγίου Χρυσοστόμου Δράμας. Στην Νερά Μονή λειτούργησε ἡ περίφημη Ελληνική Σχολή. Η Μονή κατείχε εκατοντάδες πολύτιμα κειμήλια, πολύ μεγάλης θρησκευτικής και ιστορικής αξίας. Ιδιαίτερα αξιόλογη ήταν ἡ Βιβλιοθήκη της Εικοσιφοινίσσης. Πριν από τη σύλησή της περιλάμβανε τουλάχιστον 1300 τόμους, από τούς οποίους ο 430 ήταν κώδικες χειρόγραφοι σε περγαμηνή ἤ χαρτί, ο δε υπόλοιποι έντυποι. Υπήρχαν 567 τόμοι παλαιοτήτων βιβλίων με κλασσικούς Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς, καθώς και με βυζαντινούς λογίους, όπως και άλλες σπανιότατες έντυπες εκδόσεις του 16ου και 17ου αιώνος. Η ανοικοδόμηση της Μονής ξεκίνησε εντατικά το 1965 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Δράμας κυρό Διονύσιο (1965-2005), στον οποίο επάξια ανήκει η τιμή του τρίτου κτήτορα. Τα περισσότερα χειρόγραφα, χάρη σε φιλότιμες ιδιωτικές επιστημονικές προσπάθειες, έχουν εντοπίστε. Τα πιο πολλά από αυτά βρίσκονται σήμερα στο Κέντρο Σλάβο-Βυζαντινών Σπουδών «IVAN DUJČEV» του Πανεπιστημίου «SV. KLIMENT OHRIDSKI» της Σόφιας. Το ίδιο ισχύει και για τα περισσότερα κειμήλια. Τηλ. επικοινωνίςα: +302592061556

Φορέας: Ιερά Μητρόπολη Δράμας
Τηλ. +302521032362