από τους Βούλγαρους διεξήχθη αγώνας ανάμεσα σε αυτούς και τους Πατριαρχικούς για την διεκδίκησή της. Μέχρι το 1899 η θεία Λειτουργία ψαλλόταν για Έλληνες και Βουλγάρους στην ελληνική αλλά λόγω βουλγαρικών απαιτήσεων και επεισοδίων οι Τούρκοι έκλεισαν το ναό. Τα γεγονότα πήραν άσχημη τροπή μετά το 1901 όπου το άνοιγμα του ναού από τους Τούρκους και την εκ περί τροπής λειτουργία του από Πατριαρχικούς και Εξαρχικούς πυροδότησε τις έντονες διαμάχες μεταξύ τους. Ένοπλες ομάδες εξαρχικών τρομοκρατούσαν τον Ελληνισμό της περιοχής, με αποτέλεσμα να κλείνουν οι ναοί και δολοφόνησαν τον Έλληνα δάσκαλο Θωμά Παπαγεωργίου. Τον Οκτώβριο του 1903 ο μητροπολίτης Δράμας Χρυσόστομος επισκέφτηκε το Κάτω Νευροκόπι και ο ναός άνοιξε ξανά για τους Πατριαρχικούς και τους Εξαρχικούς, αλλά την ήμερα της εορτής του Αγίου Δημητρίου 30 ένοπλοι εξαρχικοί συνέλαβαν στον ναό και δολοφονήσαν έξω από την κωμόπολη τους πατριαρχικούς επίτροπους του ναού, Ιωάννη Ζαφεφίου, Νικόλαο Γερμανό, το γιο του Γεώργιο και το δάσκαλο Κ. Χρηστίδη. Τα αιματηρά επεισόδια συνεχίστηκαν και το 1906 καθώς 300 Εξαρχικοί περικύκλωσαν το Κάτω Νευροκόπι και σκορπίσανε για τρεις ώρες τον τρόμο στην κωμόπολη δολοφονώντας τους πατριαρχικούς προεστούς . Ο Ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της καμαροσκεπούς τρίκλητης βασιλικής με δωδεκάπλευρο τρούλο και περίστωο τριώροφο κωδωνοστάσιο. Ο γυναικωνίτης στην νότια και βόρεια πλευρά του ναού απολήγει σε παρεκκλήσια αφιερωμένα αντίστοιχα στον Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένη και στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η εικονογραφία του ναού από τον 19ο αιώνα έχει καταστραφεί και τα μόνα τμήματα που διασώζονται είναι στην καμάρα του ναού και σε κάποια μέρη του ιερού Βήματος. Το τέμπλο ξυλόγλυπτο του 19ου αιώνα, στην άνω πλευρά του φέρει τρεις ζώνες εικόνων και ημικύκλιο με διάτρητη διακόσμηση στο πλάτος του κεντρικού κλίτους στο οποίο βρίσκεται ο Σταυρός και τα Λυπηρά. Οι περισσότερες φορητές και δεσποτικές εικόνες έχουν εικονογραφηθεί μεταξύ 1868 – 1873. Κάποιες από αυτές είναι δημιουργίες του γνωστού Ζωγράφου Γεώργιου Γεωργιάδη από το Άνω Νευροκόπι, σημερινό Γκόρτσε Ντέλτσεφ . Απ αυτές ξεχωρίζει η εικόνα του Αγίου Δημητρίου με τις μορφές της σε χρυσοκέντητες πολυτελείς φορεσιές. Επίσης την ίδια παλαιότητα έχουν τα βημόθυρα, ο επισκοπικός θρόνος, ο άμβωνας και δύο μεγάλα ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια.

Φορέας: Ιερά Μητρόπολη Ζιχνών και Νευροκοπίου
Τηλ. +302324022243